Jest jedynym przedstawicielem rodziny dorszowatych żyjącym w słodkich wodach.
Występuje w północnej i środkowej Europie na wschód od wschodniej Anglii, środkowej Francji oraz na północ od dorzecza rzeki Pad. Jak również w północnej Azji i Ameryce Północnej. Ma wysokie wymagania tlenowe i jest wrażliwy na zanieczyszczenia wody.
Ciało tej ryby jest wydłużone i w przekroju owalne. Spłaszczone grzbietowo – brzusznie w przedniej części i lekko ścieśnione bocznie w tylnej części. Posiada dwie płetwy grzbietowe. Pierwsza krótka z lekko zaokrągloną górną krawędzią. Druga jest bardzo długa i sięga do nasady płetwy ogonowej. Płetwa ogonowa jest również zaokrąglona.
Płetwa odbytowa długa sięga nasadą do płetwy ogonowej. Płetwy brzuszne są przesunięte do przodu i jak u wszystkich dorszowatych umieszczone poniżej, przed płetwami piersiowymi.
W przedniej części nad płetwami piersiowymi tworzy lekki łuk wygięty do góry. Głowa miętusa jest mała, lekko spłaszczona. Paszcza szeroka, umieszczona poziomo. Wszystko to sprawia wrażenie "żabowate".
Na górnej części pośrodku pyska znajduje się jedna para bardzo krótkich wąsików. Pod żuchwą znajduje się jeden dość duży mięsisty wąsik. Zabarwienie miętusa jest zwykle brązowawe, brązowoszare lub żółtawe, na którego tle występuje ciemny, marmurkowy deseń z licznymi różnej wielkości plamami. Brzuch jest biały lub szarobiały. W wodach Europejskich miętus dorasta do 60 – 80 cm i ciężaru 2 – 3 kg, ( rzadko 6 kg ).
Rekordowy miętus złowiony w Niemczech miał wagę ok. 15 kg co jest najpewniej górną granicą jego możliwości w Europie. W wodach północnej części Syberii może osiągać ciężar do 20 kg.
Tarło miętusa trwa od grudnia do marca gdy temp. wody osiąga ok. 0 stopni Celsjusza. W płytkich kamienistych i piaszczystych miejscach, o dość silnym nurcie. Jedna samica składa około miliona jaj. Jak wszystkie dorszowate powierzają ikrę wodzie. Każde jajo posiada kropelkę tłuszczu, która pozwala im na dryfowanie w nurcie. Aż dotrą do spokojnego stanowiska, gdzie przyklejają się do piasku i kamieni na dnie zbiornika wodnego. Trące się miętusy gromadzą się w duże stada, tworząc masy splątanych i wijących się ciał.
Młode okazy żywią się skorupiakami, robakami i larwami owadów. Dorosłe ryby są drapieżnikami i często atakują duże zwierzęta np. żaby lub duże ryby.
W naszych wodach miętusy występują właściwie na terenie całego kraju. Od podgórskich strumieni po wody morskie. Jedyny warunek woda musi być czysta i dobrze natleniona, oraz zimna. Wielu wędkarzy w ogóle nie zdaje sobie sprawy, że w ich wodach mogą żyć miętusy. Dlatego, że jest to ryba skryta, a jej najlepszy okres żerowania przypada na miesiące jesienno – zimowe: listopad – grudzień. Uaktywnia się głównie nocą.
Gdzie można spotkać miętusa? Na północy kraju w dużych głębokich jeziorach typu sielawowego, głębokie zaporowe zbiorniki na podgórskich rzekach. Górne odcinki nie wielkich pstrągowych rzek o bystrym i zimnym nurcie. Wędkarzom jest je trudno łowić ze względu na ograniczenia regulaminowe ( przynęty sztuczne lub roślinne ).
W takich miejscach może występować licznie. Nie są to niestety wyrośnięte osobniki.
Dolne odcinki dużych rzek w pobliżu opasek, tam i budowli wodnych. Przebywa też w dziurach i wyrwach brzegowych, pod korzeniami itp. Oraz w gliniankach i dołach po kruszywie z zimną i czystą woda.
Okres intensywnego żerowania miętusa zaczyna się w momencie gdy woda osiągnie temp. około 0 stopni, oraz nie przekroczy +10 C, jeżeli temp. wody osiągnie 15 C przestaje żerować. A temp. 25 C zabija go. Miętus jest drapieżną i żarłoczną rybą. Od wczesnej młodości poluje na ryby. Radzi sobie nawet z ciernikami.
Szczególnie prześladuje raki. Które są wręcz wyznacznikiem jego obecności. Choć nie we wszystkich miejscach w których występuje miętus żyją raki. Również są bardzo wrażliwe na czystość wody.
Wyjada ikrę innych ryb i z tego względu nie bardzo pożądany jest w wodach pstrągowych. W ostatnich latach czystość wody w kraju wyraźnie się poprawiła, a co za tym idzie miętusy wracają w miejsca w których do nie dawna jeszcze bytowały.
Przynętą na miętusa jest martwa lub żywa rybka. Jeżeli większa to filet zawsze od strony głowy. Rosówki, pęczek czerwonych robaków, jelita drobiu, wątroba, dawniej żaba , dziś są pod ochroną i trzeba o tym pamiętać. Ja najczęściej łowiłem miętusy na nie wielkie żywe lub martwe kiełbiki.
Kiedy na miętusa?! Tu zdania uczonych są podzielone. Dawniej panowało przekonanie, że im gorzej tym lepiej. Na pewno nocą. Wielokrotnie d… przymarzała mi do fotelika wędkarskiego ,a brań zero. W lecie zdarza się, że miętusy biorą w okresie złej pogody ( deszcze i ochłodzenie ). Generalnie jednak ich okres intensywnego żerowania przypada na miesiące jesienne.
Przed tarłem czyli jeśli jest chłodny wrzesień to można liczyć na branie tej ryby. Żerowaniu sprzyja okres dobrej ustabilizowanej pogody, jeśli nie świeci księżyc. Warto wybrać się na ryby po deszczu, gdy woda nie co przybiera i zmętnieje.
To sprzyja żerowaniu. W rzekach szukamy miętusa za wszelkiego rodzaju przeszkodami, umocnieniami brzegowymi itd. W jeziorach w miejscach głębokich z zimną wodą, górkach, ujściach rzek i w okolicy podwodnych źródeł.
Stanowisko należy wybrać za dnia. Zestaw powinniśmy przerzucać co pól godziny. Jeżeli nie ma brań to należy zmienić miejsce. W nocy miętus wypływa na płycizny w poszukiwaniu drobnicy. Należy w takie miejsce postawić drugą wędkę. W dużych zbiornikach jeżeli złowimy jednego miętusa, można tam zarzucać raz za razem. Bywa, że w jednym miejscu złowimy kilka ryb.
W rzece czasem warto jest puścić żywca „ z prądem „. Tak żeby przynęta przesuwała się wzdłuż domniemanych kryjówek ryby.
Sprzęt. Miętus nie należy do wojowników. Po uchwyceniu przynęty stoi dość długo w jednym miejscu nim ją połknie. Jak weźmie przynętę to już jej nie wypluwa. Branie miętusa może sygnalizować lekkie przygięcie szczytówki i powolne wysnuwanie żyłki.
Jednak najczęściej, dotyczy to szczególnie nie wielkich osobników, o tym że wziął miętus przekonujemy się w czasie wyciągania przynęty, aby ją przerzucić. Hol miętusa nie przysparza żadnych trudności.
Prawie nie stawia oporu. Moc sprzętu determinują tylko zaczepy, których w miejscu jego występowania jest dość sporo. Łowimy go z gruntu. Ołów dostosowany do siły nurtu.
Przypon nie zbyt długi z uwagi na zaczepy. Jeżeli żywa rybka to nie dłuższy niż jeden metr. Powinniśmy być przygotowani na utratę kilku przyponów. Lepiej je przygotować za w czasu w domu. A nie wiązać po nocy nad wodą. Hak dobrany do wielkości przynęty.
Miętus jest bardzo smaczną rybą. Wielu uważa jego wątrobę za wielki przysmak. Należy tylko pamiętać o dobrym jej przegrzaniu, ze względu na pasożyta z rodziny tasiemców, których miętus jest nosicielem. W naszych wodach miętus osiąga ponad 50 cm długości i wagę do 2 kg .
Wymiar ochronny: w rzece Odrze od ujścia rzeki Warty, do 30 cm w pozostałych wodach do 25 cm. Okres ochronny od 1 grudnia do końca lutego.
Rekord Polski za WW: 3,84 kg, długość – 72 cm kol. Tadeusz Krężołek 1993.Literatura:
1. Andrzej Rudnicki – Ryby wód polskich – Atlas.
2. Wacław Strzelecki – Wędkarstwo rzeczne.
3. Andrzej Trembaczowski - Nocne połowy ryb.
4. Jiżi Cihar – Ryby słodkowodne – Przewodnik
5. Juraj Holczik, Jozef Mihalik – Ryby słodkowodne.
6. Internet.
7. Zdjęcia Piotr Berger