Nawet w dzisiejszych czasach stale istnieje spora grupa zwierząt (i roślin) pamiętająca odległe czasy ocierające się nawet o okres sprzed 400 mln lat (sylur/dewon). Jednym z takich reliktów prehistorii jest właśnie monóg.
Minogi to grupa kręgowców, która pamięta czasy w których pojawił się pierwszy twór z którego potem rozwinęły się kręgosłupy współczesnych kręgowców dzięki czemu mogły opanować ląd i ewoluować dalej aż do dzisiaj. To jedna z najstarszych znanych badaczom linii ewolucyjnych kręgowców – od nich i od struny grzbietowej, będącej przodkiem kręgosłupa wszystko się zaczęło. Warto więc dowiedzieć się o tych zwierzętach więcej.
Minogi nie są rybami, tak jak uważa większość wędkarzy, nie posiadają szczęk ani nawet kompletnej czaszki. Nie mają również ości a jedynie pojedyncze płytki chrzęstne.
W Polsce żyje kilka gatunków tych ciekawych zwierząt. Są to min Eudontomyzon mariae (minóg ukraiński), Lampetra fluviatilis (minóg rzeczny), Lampetra planeri (minóg strumieniowy) oraz Petromyzon marinus (minóg morski). Wszystkie minogi w Polsce są objęte ścisła ochrona prawną z uwagi iż są gatunkami zagrożonymi wyginięciem a ich populacje są obecnie bardzo ograniczone. Przyczynia się do tego głównie zanieczyszczenie wód. Choć od lat jakość wody w rzekach stopniowo poprawia się upłynie jeszcze dużo czasu zanim minogi odbudują swoje populacje.
Na cykl życia minogów składają się dwa stadia. Minogi przez pierwsze kilka lat żyją w stadium larwalnym odżywiając się odfiltrowywanymi szczątkami roślinnymi z dna rzek lub drobnymi organizmami unoszącymi się w wodzie. Postać dorosła przechodzi zaś w stadium pasożytnicze odżywiając się najczęściej krwią i tkankami ryb do których się przysysa specjalnie do tego rozwiniętym charakterystycznym otworem gębowym. Osobniki dorosłe mogą też pobierać pokarm w postaci drobnych bezkręgowców. Nie wszystkie jednak minogi w pełni przeżywają drugie stadium rozwoju, ponieważ np. minóg strumieniowy – najrzadszy z Polskich minogów w stadium dorosłym nie odżywia się i zaraz po przeobrażeniu przystępuje do tarła ginąc po jego odbyciu.
Ciekawostki:
- Minóg morski może osiągać rozmiar do 90cm i wagę nawet ponad kilogram.
- Larwy minogów traktowano kiedyś jako oddzielny gatunek, miały nawet swoją nazwę łacińską Ammocoetes sp- Minóg rzeczny – najbardziej rozpowszechniony w Polsce – to wędrowiec podobnie jak łosoś. Stadium dorosłe żyje w morzu a na tarło migruje do rzek i przestaje się odżywiać w tym okresie.
-Minóg rzeczny to często spotykana potrawa w menu restauracji nadmorskich – uznawany w wielu regionach za przysmak. Ma duże znaczenie gospodarcze w rejonie Bałtyku.
- Populacje minogów wędrownych (Minóg rzeczny) w znacznym stopniu ograniczyły rzeczne budowle hydrotechniczne.
- Nazwa łacińska Lampetra – zdradza sposób zachowania się minoga – znaczy dosłownie „liżący kamienie” – dzięki otworowi gębowemu tworzącemu przyssawkę może przyssać się do kamieni, pozostawiając na nich ślady i pokonać nawet bardzo mocny nurt.
- Minogi są gatunkami na stałe wpisanymi do Dyrektywy Siedliskowej i są przedmiotami ochrony wielu obszarów Natura 2000 na terenie Polski jak np. „Białka Lelowska”, „Dolina Górnej Pilicy”, „Suchy Młyn”
Ryciny minoga ukraińskiego (1) i minoga strumieniowego (2) wykonała własnoręcznie Ania Supera ;)