Kormoran to ptak w Polsce chroniony. Po ostatnim liczeniu tych ptaków przez Instytut Rybactwa Śródlądowego okazało się jednak, że jego populacja jest zbyt wysoka. Komu zagraża i dlaczego?
Pracownicy IRŚ wyliczyli, że kormorany żerujące na jeziorach północno-wschodniej Polski zjadają łącznie co roku blisko 1,2 tys. ton ryb. Na kormorany przypada ok. 80 proc. ryb zjadanych przez wszystkie zwierzęta drapieżne. To więcej niż odławiają na tym terenie zawodowi rybacy (ok. 1 tys. ton) i niewiele mniej niż łowią wędkarze (ok. 2 tys. Ton).
Instytut badał też skład diety kormoranów. Ich najczęstszymi ofiarami są płocie i okonie, a po nich ukleje i leszcze. Ptaki zjadają też sporo szczupaków, sandaczy i linów. Znaczny procent pokarmu kormorana stanowią więc ryby gatunków cennych z ekonomicznego i przyrodniczego punktu widzenia.
W dodatku łupem kormoranów padają głównie niewielkie ryby, o średniej długości ciała ok. 12-14 cm. W większości są to ryby młodociane, pochodzące z niedawnych zarybień lub naturalnego rozrodu, które nie przystąpiły jeszcze do tarła.
Autorzy badań oceniają, że kormorany negatywnie wpływają na skład ichtiofauny jeziorowej i obniżają efektywność zarybień. To natomiast pogarsza wyniki finansowe użytkowników rybackich i prowadzi do spadku produkcji ryb w jeziorach.
To jednak nie wszystko. Według IRŚ nadmierna liczebność kormoranów przynosi też szkody przyrodnicze. Bogate w azot i fosfor odchody tych ptaków powodują obumieranie drzew w koloniach i zanieczyszczają wody jezior.
Ochrona i odstrzał
Kormorany są objęte w Polsce tzw. częściową ochroną prawną, która ma uniemożliwiać ich niekontrolowane zabijanie. Dlatego gospodarstwa rybackie użytkujące jeziora i właściciele stawów muszą występować do Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska o zgodę na odstrzał redukcyjny, który uzasadniają koniecznością ograniczenia strat w użytkowanych zbiornikach wodnych.
Tylko w tym roku RDOŚ w Olsztynie zezwoliła im na odstrzał 1610 tych ptaków, czyli o ok. 200 osobników więcej niż w poprzednich latach. Jednak rybakom nigdy wcześniej nie udawało się zrealizować w pełni przyznanych limitów odstrzałów - np. w 2015 r. na Warmii i Mazurach odstrzelono 744, a rok wcześniej 564 ptaki tego gatunku. Strzelać można poza sezonem lęgowym, czyli od 1 sierpnia do końca roku.
Według Piotra Traczuka z IRŚ, trudno ocenić czy odstrzały przynoszą jakieś efekty, skoro nie udaje się zmniejszyć populacji kormoranów. Jak przypomniał, zarówno koszty żerowania tych ptaków jak i prowadzenia odstrzałów ponoszą użytkownicy rybaccy.
"Uważamy, że kormoranów jest zbyt dużo, a jednocześnie brakuje działań odpowiednich służb w celu rozwiązania tej sytuacji" – powiedział. Podobnie ocenia sprawę Najwyższą Izba Kontroli, która już w 2014 roku informowała o konieczności stworzenia strategii kontroli populacji kormoranów.
Ile jest kormoranów w Polsce?
Szacuje się, że gwałtowny wzrost populacji kormorana w całej Europie trwa od lat 80. ub. wieku. W Polsce jeszcze w 1992 r. było ponad 8 tys. gniazd zlokalizowanych w 32 koloniach, a w 2013 r. krajową populację tego gatunku szacowano już na 26 tys. par lęgowych gniazdujących w ponad 50 koloniach.
Z monitoringu prowadzonego od 2005 r. na Warmii, Mazurach i Suwalszczyźnie wynika, że na tych terenach występuje bardzo liczna i stała populacja kormoranów. Jak mówił, niezależnie od odstrzałów redukcyjnych i warunków pogodowych, w ponad 20 koloniach gniazduje tam co roku 5,3-6,4 tys. par, czyli jedna czwarta krajowej populacji tego gatunku. To ponad trzykrotnie więcej niż jeszcze 20 lat temu.
Źródło: PAP